Cytundeb rhwng Plaid Cymru, Democratiaid Rhyddfrydol Cymru a’r Gwyrddion ar gyfer Etholiad Cyffredinol 2019

Byth yn hawdd i'w drafod ond dyma'r unig ffordd ymlaen

Dyma fel y gwelaf i pethe 

Cyn isetholiad Brycheiniog a Maesyfed cyhoeddwyd gan Blaid Cymru a ' r Gwyrddion eu bod yn fodlon sefyll o ' r neilltu a rhoi reidiant i Ddemocratiaid Rhyddfrydol Cymru – ‘roedd yn benderfyniad cywir, a heb hynny nid wyf yn siŵr a fyddai Jane Dodds wedi cipio ' r sedd . 

Yn awr mae yna ddyfalu ynghylch sut i daro bargen er mwyn dyrannu'r etholaethau rhwng y tair plaid ar gyfer yr Etholiad Cyffredinol sydd ar ddod  - ac yn sicr nad yw mor bell â hynny

Yn yr 1980au roeddwn yn cyd-rannu timau cyd-drafod rhwng y CDY a'r Rhyddfrydwyr am drefniadau tebyg yn Etholiadau Cyffredinol 1983 a 1987 a hefyd etholiad Ewrop yn 1984. Roedd y cytundebau ' n gymharol dderbyniol er fe fu negodi called. Wrth gwrs y rheswm am hynny oedd bod teyrngarwch pleidiau ' n rhedeg yn ddwfn ac yr oedd nifer o etholaethau lle ' r oedd y penderfyniadau yn ymylol iawn ac yn wir gallai’r dyraniad y brif blaid i ymladd y seddau wedi bod n yn wahanol. Felly roedd elfen o gyfaddawdu a tharo bargen

Yr wyf yn siŵr mai dyna ' r sefyllfa yn y trafodaethau presennol, os nad yn fwy felly.

Felly yn ystod y diwrnod diwethaf, mi wnes ymgais i ddyrannu’r  seddau rhwng y partïon fel yr wyf i yn gweld pethe.

Fy mharamedrau oedd edrych ar ganlyniadau etholaethol  Etholiad 2010, ar gyfer etholiad cyffredinol 2010, sef yr etholiad cyffredinol diwethaf a gynhaliwyd o dan 'amgylchiadau arferol' mae'n debyg. Wrth hynny rwy'n golygu bod Etholiad Cyffredinol 2015 yn un lle cafodd y Democratiaid Rhyddfrydol eu cosbi ' n ddifrifol oherwydd blynyddoedd y glymblaid gyda’r Torïaid. Yna fe ddylanwadwyd ar Etholiad 2017 yn fawr gan Brexit a’r pleidleisio tactegol a gymerodd le. Oherwydd hynny fe ddaeth yn ras dau geffyl rhwng y Torïaid a Llafur. Yna edrychais ar ganlyniadau etholiad Senedd Cymru 2016 a ' r etholiadau Ewropeaidd ychydig yn ôl.

Mae'n wir fod ychydig o seddi yn y tablau isod ble y gellid bod wedi eu dyrannu'n wahanol.

Wrth gwrs mae Ceredigion yn cael ei dynnu allan o'r hafaliad oherwydd, gadewch i ni gyd wynebu’r ffaith byddai uffern yn rhewi drosodd cyn y byddai naill ai Democratiaid Rhyddfrydol Cymru neu Blaid Cymru yn cytuno i aros lawr. .

Cefais anhawster hefyd wrth ddyrannu seddi i Wyrddion Cymru, er  cymaint ag yr wyf yn cytuno â llawer iawn o ' r hyn y maent yn sefyll drosto. Serch hynny, y mae yna seddi ble y gellir eu dyrannu'r naill ffordd neu'r llall–ac felly nid wyf wedi eu cynnwys yn y tablau isod.

Y rhain yw

Gorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro

Gorllewin Casnewydd-altho ' wedi ' i demtio i wneud DRh

Dwyrain Abertawe

Dyffryn Clwyd

efallai y gallent fod yn bedair etholaeth lle y gallai ' r Gwyrddion sefyll.

Grwp 1

Democratiaid Rhyddfrydol Cymru - 8	Plaid Cymru - 10
Brycheiniog a Maesyfed	Aberconwy
Canol Caerdydd	Caerffili
Gogledd Caerdydd	Gotllerin Caerdydd
De Ddwyrain Caerdydd a Penarth	Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr
De Clwyd	Gorllewin Clwyd
Merthyr a Rhymni	Llanelli
Mynwy	Castell Nedd
Trefaldwyn	Ynys Mon
	Dwyfor Meirionydd
	Arfon

Grwp 2

Democratiaid Rhyddfrydol Cymru - 11	Plaid Cymru - 6
Aberafan	Blaenau Gwent
Alun a	Dyffryn Cynon
Penybont ar Ogwr	Islwyn
Dwyrain Casnewydd	Preseli
Gorllewin Abertawe	Rhondda
Torfaen	Ogwr
Dyffryn Morgannwg
Gwyr
Pontypridd
Wrecsam
Delyn

Beth bynnag dyma fy ymgais i. Cawn weld beth digwyddyth.

Tuag at Gonfensiwn Cyfansoddiadol i Gymru

Y ffordd ymlaen 

Cyfarfod - Gwesty’r Castell, Merthyr, 7 Medi 2019 Amser:10.00

Yn dilyn cyflwyniad byr ac anysbrydoledig ddoe yn y Senedd  (Medi 5) i benderfynu a ddylid sefydlu Confensiwn Cyfansoddiadol i Gymru ai peidio, (gyda llaw, prin y gellid ei alw ' n ddadl) ac yn enwedig y penderfyniad negyddol a gyrhaeddwyd yr wyf yn fwy argyhoeddedig bod ' Confensiwn Y Bobl ' yn hanfodol.

Dros y ddwy neu dair blyneddd diwethaf mae pobl o bob plaid gwleidyddol, ynghŷd â rhai sydd ddim yn perthyn i unrhyw blaid, wedi galw am Gonfensiwn.

Ynghŷd ag eraill, rydw i hefyd wedi dadlau achos sefydlu’r fath beth er mwyn datblygu’r ddadl dros ddiwygio cyfansoddiadol yn y DU. Mae angen diwygio trwyadl a phell- gyrhaeddol.

Bu ymateb digon ffafriol i’r awgrym yma ar y dechrau, gan gynnwys ymateb cefnogol gan cyn Brif Weinidog a chyn Prif Weinidog Cymru hefyd, ond does dim byd wedi digwydd hyd yn hyn.

Rwy’n argyhoeddedig na fydd achos diwygio cyfansoddiadol yn symud yn ei flaen tan y bydd i’w weld yn amlwg bod pobl yn cynllunio’n weithgar ar ei gyfer. Nid areithiau, erthyglau a raliau sydd eu hangen yn unig. 

Heb y gweithgaredd yma, credaf y gall Cymru gael ei hesgeuluso ac o bosib, ei gadael ar ôI.

Gallaf gymharu’r sefyllfa gyda’r cyfnod pan ofynnwyd i mi, ac eraill, i baratoi tystiolaeth y Blaid Lafur yng Nghymru ar gyfer Comisiwn Kilbrandon. Casgliadau’r Comisiwn hwnnw oedd yn sylfaen i Gynulliad Cymru yn 1999.

Ni fydd newidiadau cyfansoddiadol sylfaenol yn digwydd trwy ddamwain. Rhaid cynllunio ar ei gyfer.

Gwelaf y Confensiwn yn gatalydd ar gyfer y camau nesa a rwy’n hapus i fod yn gyd-lynudd yn y dyddiau cynnar.  Wrth gwrs, wrth i’r misoedd fynd yn eu blaen, y gobaith yw y bydd yn datblygu’n gorff mwy arwyddocaol, ac y bydd gwleidyddion San Steffan a’r Senedd,cynrychiolwyr llywodraeth leol, academyddion, mudiadau gwirfoddol ac ystod eang o gynrychiolwyr bywyd cyhoeddus yng Nghymru yn cyfrannu.

Y nod yw galluogi cyfranogwyr, yn drefnus ac yn synhwyrol, i drafod a rhannu barn ynglŷn â ' r Cyfansoddiad gorau i Gymru. Bydd y cyfarfod cyntaf yn cytuno ar nodau ac amcanion, o bosibl yn ystyried nifer fach o bapurau, ac yn gosod rhaglen waith.  

Bydd angen archwilio meysydd fel:

-        Gweithrediadau mewnol Cymru fel cenedl-wladwriaeth o fewn ystod o opsiynau cyfansoddiadol sy’n bosib gan gynnwys sofraniaeth

-        Cysylltiadau sefydliadol o fewn y fframweithiau

-        Dyrannu pwerau, hawliau a chyfreithiau

-        Datganoli cyllidol a pherfformiad economaidd

-        Effeithiau cymdeithasol. 

 Rwy ' n rhagweld y gallai ' r eitemau ar yr agenda gynnwys  -

-        Nodau ' r Gynhadledd Sefydlog ar Gonfensiwn Cyfansoddiadol Cymru,

-       Cysylltiadau cyfansoddiadol a sofraniaeth yn yr ynysoedd hyn – papur sy’n gosod y posibiliadau,

-       Llyfryddiaeth o adroddiadau a dogfennau i ' w darllen a’u harolygu.

Cytuno ar raglen waith -

-   Pa mor aml y dylid cwrdd?

-   Nifer aelodaeth y Gynhadledd Sefydlog,  

-   Am ba hir ddylai ' r Confensiwn fod mewn bodolaeth? 

 Yn ogystal, gallai ' r nodau a ' r amcanion fod ar hyd y llinellau canlynol

-       Cyrraedd y strwythur cyfansoddiadol gorau i Gymru,

-       Archwilio ' n drylwyr anghenion bywyd democrataidd Cymru,

-       Ymchwilio y modelau presennol a gynigwyd gan brif awdurdodau i gynllunio strwythur sefydliadau democrataidd i Gymru ar gyfer y dyfodol,

-       Adeiladu consensws ledled Cymru,

-       Cyfrannu at unrhyw ymchwiliadau Cyfansoddiadol y bydd Llywodraeth Cymru yn eu cychwyn a'u cynnal.