Byddwch yn barod Pôl Piniwn allan cyn hir ar Etholiad i'r Senedd

Rhagwelaf symud ym marn pleidleiswyr

Ar y cyfan sylwedydd yn unig yr ydwyf o’r hyn sy'n digwydd yn yr ymgyrch i etholiadau’r Senedd.

Fodd bynnag gan ddefnyddio cymysgedd o teimladau, cadw llygad ar y materion allweddol sydd wedi dominyddu gwleidyddiaeth ers yr arolwg diwethaf ac yna gwylio arweinyddion y pleidiau a’u dadleuon ar y teledu credaf fydd yna symudiad yn farn pleidleiswyr.

Dau fater allweddol sydd yn bennaf wedi cael y penawdau mwyaf amlwg sef dyfodol y diwydiant dur a refferendwm yr EU. Mae yna faterion eraill wrth gwrs sydd wedi cael sylw blaenllaw megis y gwasanaeth iechyd, safonau mewn addysg a 'bwerdy' Gogledd Cymru.

Credaf fod y ddau fater cyntaf yn effeithio mwy ar farn pleidleiswyr a'r ddau hyn o bosib sydd wedi difrodi'r Ceidwadwyr, ond i ba raddau y mae Llafur yn mynd i elwa o'r hyn oll nid wyf sicr. Mae'n bosibl y gallai Plaid Cymru hefyd casglu cefnogaeth ychwanegol dros fater yr argyfwng dur.

Y camgymeriad mwyaf a wnaed gan y Torïaid oedd gan Andrew RT Davies dros ei gefnogaeth o blaid gadael yr UE. Gwnes sylw ar y pryd yn fy Mlog 'O Andrew beth rydych wedi'i wneud'?. Mae'n bosib fod y Democratiaid Rhyddfrydol wedi elwa o hyn oll, yn enwedig yng Nghanolbarth Cymru.

Mae UKIP yn parhau i gael problemau gyda'r dadleuon parhaus dros y dewisiad o ymgeiswyr a hefyd rhai anghytundebau sydd wedi derbyn proffil lled uchel gan y cyfryngau. Felly credaf bydd eu cefnogaeth wedi gostwng eto megis y pôl piniwn wythnosau yn ôl.

I droi at gyfraniad yr arweinwyr ar y teledu – yn union fel digwyddodd yn hustyngau adeg yr Etholiad Cyffredinol yn 2015 – yn ddi-os y tair menyw sy’n arweinwyr pleidiau yd yn hyn sydd wedi gwneud yr argraff fwyaf tarawdiadol. Mae arweinydd y Blaid Werdd yn gwneud argraff dda a bu perfformiadau Kirsty Williams drwyddi draw yn ychydig gwell na Leanne Wood. Yn anffodus, y dyddiau hyn, mae’r Democratiaid Rhyddfrydol yn dioddef o ddiffyg dyfnder ehangach tra bod gan Leanne y fantais o dîm ymgyrchu cryfach ledled Cymru. Hefyd wrth gwrs wrth wylio rhai rhaglenni S4C mae Plaid Cymru yn dominyddu llawer dros y pleidiau eraill – ond sut a fydd hyn oll o fudd iddynt ni wŷr neb. 

Y seddi diddorol mae'n debyg fydd Caerdydd Canolog a Gogledd, Llanelli ac efallai Ceredigion. Yr wyf wedi dilyn ymgyrch Liz Evans ar y cyfryngau cymdeithasol ac yn sicr mae yn ymddangos ei fod yn cael effaith.

Ar ôl dweud hynny bydd y bobl sydd yn dilyn fy Mlog wedi nodi nad yr effaith fwyaf ar farn pleidleiswyr yng Nghymru yw’r cyfryngau sy'n deillio o Lundain. Felly mae'r agwedd honno angen ei chadw mewn cof bob amser.

Felly fy rhagfynegiad ar gyfer y pôl yfory yw bod pleidleiswyr yn symud!

Mae Llafur yn dal yn lled statig er y dylai fod yn gweld cynnydd; bydd y Ceidwadwyr wedi gostwng ymhellach a hefyd UKIP; Bydd Plaid Cymru yn ail clir; gyda’r Democratiaid Rhyddfrydol a'r Gwyrddion yn gweld cynnydd yn eu cefnogaeth. 

Amser a ddengys!

Dim rhyfedd fod gan bobl Cymru llawer mwy o ddiddordeb yn refferendwm yr UE na’r etholiad i’r Senedd 5 Mai

Mae llai na 5% o bobl yng Nghymru yn darllen papur newydd Cymraeg 

Darllenir y Daily Mail yn fwy rheolaidd gan bedair gwaith fwy o bobl yng Nghymru na'r Western Mail

Er fod darlledwyr yng Nghymru yn cyrraedd cyfran lawer mwy o bobl na’r papurau newydd yng Nghymru - mae raglenni newyddion Llundain yn tra-arglwyddiaethu fel mae y papurau newydd sy'n seiliedig ar Loegr yn ei wneud

Ar 5 Mai, fydd etholiad ar gyfer y Senedd (Cynulliad Cenedlaethol Cymru) a hefyd ar gyfer Comisiynwyr Heddlu a Throseddu. Yna ar 23 Mehefin bydd cynnal y refferendwm ar aelodaeth y Deyrnas Unedig (DU) o'r Undeb Ewropeaidd (EU).

Mae’r lefelau diddordeb a adroddwyd hyd yn hyn yn dipyn uwch ar gyfer y refferendwm yr UE, yr iselaf ar gyfer etholiadau Comisiynwyr Heddlu ac ar gyfer yr etholiad i’r Senedd dim ond 60% dangos diddordeb amlwg.

Lefel o ddiddordeb	Cynulliad		CSP		Refferendwm yr UE
Tipyn/gweddol	59		31		82
Ychydig iawn/Dim	38		64		15
Dim yn gwybod	3		4		3

Ceir rhai gwahaniaethau yn niddordeb cefnogwyr y gwahanol bleidiau:

Lefelau diddordeb yn y refferendwm yr UE ar eu huchaf ymhlith cefnogwyr UKIP a'r Ceidwadwyr cefnogwyr – ond mae hyn i’w ddisgwyl oherwydd bod cefnogwyr y ddwy blaid y mwyaf tebygol i bleidleisio o blaid gadael yr Undeb Ewropeaidd.

Hefyd nid yn annisgwyl yw’r ffaith mae cefnogwyr Plaid Cymru sydd a’r diddordeb mwyaf yn etholiad Senedd a'r cefnogwyr UKIP gyda’r diddordeb iselaf.

Mae'n syndod bod y lefel o ddiddordeb yn yr etholiadau hyn ymhlith cefnogwyr y Democratiaid Rhyddfrydol yn is na'r holl bleidiau eraill heblaw am yr etholiad ar gyfer y Senedd, lle mae'n uwch na'r cefnogwyr UKIP ac ar yr un lefel ag y Ceidwadwyr. Nid yw’r post hwn yn cynnwys y lefelau am ‘ddim yn gwybod’ ond un y pôl piniwn mae canran uchelaf ymysg cefnogwyr Democratiaid Rhyddfrydol ac yn uwch nag unrhyw un o'r pleidiau eraill.

Llafur:

Lefel o ddiddordeb	Cynulliad	CSP	Refferendwm yr UE
Tipyn/gweddol	72	38	88
Ychydig/Dim o gwbl	27	59	11

Ceidwadwyr:

Lefel o ddiddordeb	Cynulliad	CSP	Refferendwm yr UE
Tipyn/gweddol	69	41	96
Ychydig iawn/Dim	31	59	4

Plaid Cymru:

Lefel o ddiddordeb	Cynulliad	CSP	Refferendwm yr UE
Tipyn/gweddol	81	35	90
Ychydig iawn/Dim	19	62	9

UKIP:

Lefel o ddiddordeb	Cynulliad	CSP	Refferendwm yr UE
Tipyn/gweddol	60	36	94
Ychydig iawn/Dim	38	62	5

Democratiaid Rhyddfrydol:

Lefel o ddiddordeb	Cynulliad	CSP	Refferendwm yr UE
Tipyn/gweddol	69	27	85
Ychydig iawn/dim	24	65	7

Dros 60% yw hyn i gyfrif am bron i 40% o bobl Cymru yn cael ei Roedd naill ai 'yn iawn' neu 'ddim o gwbl' o ddiddordeb yn yr etholiad Senedd ac ar gyfer y Comisiynwyr Heddlu a throseddu yn ei helpu?

Er syndod mae llai na 5% o bobl yng Nghymru yn darllen papur newydd Cymraeg, ac mae ffigurau yn dangos fod pedair gwaith yn fwy o bobl yng Nghymru yn darllen y Daily Mail yn darllen mwy rheolaidd na’r Western Mail.

Er mae'r Western Mail sydd yn gwneud y sylw mwyaf cynhwysfawr o’r Senedd, mae’r   yr arolwg yn datgelu fod llai na 4% yn ei ddarllen yn rheolaidd Pan ofynnwyd iddynt  enwi eu prif bapurau newydd dim ond 1% yn unig o ymatebwyr a enwodd y Western Mail.

I fod yn deg mae’r deunydd o newyddion ar-lein wedi tyfu'n gyflym - Walesonline, Daily Post.co.uk, South Wales Evening Post ac yr Argus.

Mae papurau newydd a gynhyrchir yn Lloegr yn cyrraedd cyfran lawer iawn uwch o  bobl yng Nghymru.

Mae’r Daily Mail bron ddeg gwaith yn fwy tebygol o gael eu henwi fel prif bapur newydd dyddiol ac yn cael ei darllen yn rheolaidd gan bedair gwaith yn fwy o bobl yng Nghymru na’r Western Mail. Darllenir y Guardian gan 10%, y Sun a’r Mirror gan tua 6% yr un, y Telegraph a'r Times gan ryw 5% yr un.

Heb os does dim rhyfedd nad ydy gwleidyddiaeth y Senedd yn cael lawer o sylw gan bobl Cymru.

Mae darlledwyr yng Nghymru, ar y llaw arall, yn cyrraedd cyfran uwch o lawer o bobl na'r papurau newydd.

BBC Wales Today a ddefnyddir yn fwyaf eang ar gyfer newyddion, gyda 37% o bobl yn gwylio yn aml. Yna ITV Wales at Six a BBC Radio Wales yn yr ail a'r trydydd mwyaf poblogaidd, gyda 17% a 13% yn y drefn honno o bobl yng Nghymru yn rheolaidd yn gwylio.

Hefyd canfu'r arolwg fod 11% yn dibynnu ar y rhyngrwyd ar gyfer newyddion - boed ar-lein safleoedd neu blygiau a Twitter, gyda 27% yn defnyddio Facebook.

Ond newyddion eang y DU yw ffynhonnell allweddol ar gyfer pobl Cymru newyddion

Megis gyda’r papurau dyddiol prif gyfrwng y newyddion ydy BBC News at Six sydd yn cael eu gwylio gan bron i 37% o'r ymatebwyr yn rheolaidd, tra mae 30% o bobl yn gwrando ar sianel BBC News yn hwyrach y nos. Mae newyddion min nos ITV, News at Ten a Sky News yn cael eu gwylio llai aml – 11% a 13% yn y drefn honno – ond maent yn dal yn ffynonellau allweddol o'i gymharu â newyddion arall a gynhyrchir yng Nghymru.

Ar ben hyn i gyd fe geir amrywiaeth eang o raglenni eraill sydd yn cario newyddion dyddiol neu wythnosol yn rheolaidd megis Daily Politics, Newsnight, Panorama, Question Time. Mae’r cyfan gyda'i gilydd mewn gwirionedd yn 'llethu' y darllediadau gan raglenni cynhenid yng Nghymru.

Wrth gwrs mae yn ofynnol, i wahanol raddau, i’r BBC ac ITV gynhyrchu rhaglenni am wleidyddiaeth a materion cyfoes yng Nghymru ond gan adael y rhain o'r neilltu a hefyd bwletin newyddion nos ITV, a darlledu BBC Cymru a gwasanaethau ar-lein, mae’r yr arolwg yn datgelu taw ychydig iawn o’r bobl sydd yn rheolaidd yn gwylio newyddion a gynhyrchir yng Nghymru.

Y drafferth ydy fel mae dadansoddiad yn dangos fod y newyddion am Gymru yn gyffredinol, a'r Senedd yn benodol, yn cynrychioli dim ond cyfran fach iawn o'r agenda newyddion. Ychydig bach, os rhoddir unrhyw sylw o gwbl, a sonnir am faterion Cymreig - oni bai wrth gwrs mae'n am chwaraeon neu bobl enwog ar y cyfan!

Hefyd canfu'r arolwg bod 11% yn rheolaidd yn dibynnu ar y rhyngrwyd ar gyfer newyddion – boed ar-lein safleoedd neu blygiau a Twitter, gyda 27% yn defnyddio Facebook.

Effaith ar wleidyddiaeth yng Nghymru

Wrth reswm mae’r cyfan yn cael effaith fawr ar etholiad y Senedd pan fod cyfryngau newyddion y DU, mae mor aml yn delio yn bennaf gyda  newyddion a digwyddiadau sy’n ymwneud â ‘pentref’ San Steffan. Er bod hyn i raddau yn naturiol yn anffodus ar adeg etholiadau yng Nghymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon gan ei fod yn amlwg yn effeithio ar gyswllt pobl â materion ymgyrchu yn y gwledydd hynny.

Prin felly fod pobl Cymru yn dod i gysylltiad yn rhy reolaidd a newyddion am faterion Senedd, er gwaethaf y ffaith ei bod yn gyfrifol am feysydd polisi allweddol megis iechyd ac addysg. 

Diddorol yw sylwi i Arolwg y BBC 2014 , nodi fod  43% a 31% o ymatebwyr yn meddwl fod iechyd ac addysg yn gyfrifoldeb Llywodraeth y DU – dwy ardal fawr sydd dan reolaeth y Senedd!. Tra roedd 42% o bobl yn credu'n anghywir mai mater i’r Senedd oedd plismona.

Wrth gwrs, fel yr wyf wedi sôn nifer o weithiau, fe ellir dadlau hefyd fod trafodion y Senedd yn ddieithriad yn ddiffygiol o fywiogrwydd, mae yna ddiffyg  dadleuon wirioneddol  agored ac felly prin mae’n yn haeddu sylw yn y cyfryngau. Mewn geiriau eraill mae trafodion y Senedd yn llawer rhy aml yn ddiflas – mewn gwirionedd mae fel gwylio paent yn sychu!. 

Mae prif gynnwys y post hwn yn seiliedig ar erthyglau ac arolygon gan yr Athro Roger Scully a Stephen Cushion ym Mhrifysgol Caerdydd. 

Mae astudiaeth amaethyddol yn dangos bod gadael yr UE yn llawn ansicrwydd a gormod o gambl ar gyfer ffermio a chymunedau gwledig

Oherwydd cymhlethdod y realiti gwleidyddol ac economaidd  ceir  llawer o elfennau ni all gael ei ystyried yn llawn yn yr astudiaeth, - megis effaith gadael yr UE ar fedru cael gafael ar weithwyr o dramor, y pris tir yn DU neu ar y gyfradd gyfnewid £/ €.

Er gwaethaf yr ansicrwydd, rydym yn hyderus bod y sefyllfa a gyflwynwyd yn yr astudiaeth yn cynnig sbectrwm go agos o’r opsiynau o bolisïau a allai Llywodraeth y DU ystyried pe bai i ni adael yr UE.

Yr Hydref diwethaf cyhoeddodd Undeb Cenedlaethol yr Amaethwyr, archwiliad o berthynas bresennol y DU (Deyrnas Unedig)  gyda'r UE (Undeb Ewropeaidd). Yr oedd  pwyntiau cadarnhaol a negyddol yn yr archwiliad gyfer amaethyddiaeth o aelodaeth o'r UE. Ond amlygodd yr adroddiad fod yna faterion aneglur ar yr hyn y byddai pleidlais i adael yr UE yn ei olygu. Yn benodol, pa drefniadau masnachu byddai gennym tu allan i'r UE a beth fyddai polisi amaethyddol llywodraeth Prydain ar ôl gadael?

Felly, comisiynodd yr Undeb astudiaeth gan sefydliad ymchwil amaethyddol lled flaenllaw yn y byd o'r Iseldiroedd, LEI Prifysgol Wageningen i asesu'r effeithiau posibl o nifer o wahanol gyfundrefnau masnachol a pholisïau cymorth amaethyddol a fyddai, mewn theori, yn agored i Lywodraeth y DU i’w canlyn ar ôl gadael yr UE. Ac mae'r cyfryngau yn gwneud sylwadau eu hunain ar yr adroddiad, megis Farming UK a'r Guardian er engraifft

Mae'r astudiaeth yn cyfeirio at beth a allai ddigwydd gan edrych ar dri senario. Wrth gwrs gall modelau economaidd dim ond gwneud rhagfynegiadau syn seiliedig ar hyn a allai ddigwydd o dan amrywiaeth o ragdybiaethau. Felly, mae astudiaethau o'r fath yn gyfyngedig i beth y gellir ei fesur yn ôl beth sydd yn wybodus ar hyn o bryd. Er enghraifft:-

Nid yw'n ystyried beth fyddai’r effaith os penderfyna Llywodraeth y DU leihau lefel y rheoleiddio a wynebir gan y diwydiant amaethyddol;

neu

Beth fyddai'n digwydd i'r galw am gynnyrch Prydain os penderfyna rhai gweithgynhyrchwyr bwyd i ail-leoli rywle arall yn yr UE er mwyn aros yn y Farchnad Sengl.

Mae'r adroddiad yn nodi bod rhai o'r senarios yn awgrymu y gallai fod risgiau difrifol i incwm ffermydd os gadewir yr UE, tra mae eraill yn awgrymu y gallai fod canlyniad mwy ffafriol. Mae’r cyfan yn dibynnu ar ba un o'r senarios fydd y mwyaf tebygol o’u gwireddu.

Yn ei dro bydd hyn yn dibynnu hefyd ar y polisïau a fabwysiadir gan Lywodraeth y DU pan tu allan i'r UE.

Yn y gorffennol mae Llywodraethau Prydain wedi bod yn eiriolwyr cryf o blaid masnach agored a rydd. Wedi galw ar dariff amddiffynnol gael eu gostwng ar draws holl sectorau fferm a hefyd wedi galw am ddiddymu taliadau cymorth uniongyrchol a wnaed drwy'r PAC. Tra yn aelod o'r UE, nid yw llywodraethau'r DU wedi gallu gwireddu’r nodau hynny yn llawn ond, serch hynny, maent wedi cymryd camau uniongyrchol i leihau lefel y taliadau fferm sydd ar gael i ffermwyr.

Un pwynt hollol bwysig a wneir yn yr astudiaeth yw:

Hyd yn hyn, nid ydy’r bobl sydd o blaid i ni adael yr UE wedi gwneud yn glir pa bolisïau byddai yn newid pe bai i’r DU fod tu allan i'r UE.

Mae'r astudiaeth yn rhoi cipolwg ar yr effeithiau sy’n bosibl ar ddau fater allweddol ar gyfer busnesau fferm mewn byd tu allan i’r UE:-

Berthynas fasnachu rhyngwladol y DU ( a'i effaith ar y farchnad ddomestig) a

y lefel o gymorth domestig ar gyfer ffermwyr.

Mae dau o'r senarios masnachol sydd wedi eu modelu, sef y Cytundeb Masnach Rydd rhwng yr UE a'r DU (CMR) a Sefydliad Masnach y Byd (SMB)  - y ddau gyda rhyw fath o ragfarn gwrth-masnach. Mewn geiriau eraill, byddai polisi amaethyddol y DU mewn gwirionedd yn fwy gwarchodol nag y bu o dan y PAC presennol.

O dan y ddwy senario masnach, disgwylir y byddai prisiau wrth gât y fferm yn y DU i gynyddu. Hyn yn bennaf oherwydd byddai mewnforion yn dod yn ddrutach, gyrrir hyn gan gostau hwyluso masnach, colli budd-daliadau achos mewnforion rhatach o dan drefniadau masnach ffafriol yr UE ac yn achos y sefyllfa SMB tariffau uwch gyda'r UE. Byddai prisiau uwch yn ysgogi cynhyrchu domestig, ond ar y llaw arall y byddent yn lleihau defnydd domestig. Canlyniad hyn fyddai gwella cydbwysedd masnach y DU yn bennaf oherwydd mewnforion yn lleihau.

Mae’r cwestiynau i'w gofyn am y ddwy senario hyn yn rhai gwleidyddol yn hytrach nag yn economaidd. Byddai polisi mwy diffyndollol yn dadwneud y polisïau y mae Llywodraethau'r DU wedi dilyn ers dros 40 mlynedd; byddai'n mynd yn groes i duedd fyd-eang i gael masnachu amaethyddol mwy agored a fyddai yn groes i amcanion a nodwyd gan nifer o'r rheini sydd o blaid y dylai'r DU gadael yr UE.

Mae Rhyddfrydoli Masnach (RM)  y DU  yn ymddangos i fod yn fwy unol â pholisi sefydledig Llywodraeth y DU a safbwyntiau llawer o'r rhai sy'n ffafrio gadael yr UE. Byddai yn cael effaith negyddol sylweddol ar brisiau wrth gât y fferm ar gyfer nifer o gynhyrchion, ond yn bennaf ar gyfer cig a rhai cynhyrchion llaeth. Y canlyniad fyddai llai cynhyrchu cig a llaeth, gostwng lefelau hunangynhaliaeth y DU yn y cynhyrchion hynny, a chreu effaith ganlyniadol ar y galw am borthiant. Byddai tariffau is yn gwrthbwyso costau hwyluso masnach uwch a wynebir gan fewnforwyr ac felly byddai yn apelio i’r Llywodraeth.

Dengys canlyniadau pob senario taw’r gyrrwr mwyaf i incwm ffermydd fyddai newid lefel y taliadau cymorth cyhoeddus ar gael. Byddai effeithiau cadarnhaol pris ar incwm ffermydd sydd i’w weld drwy senarios diofyn CMR a SMB yn cael ei wrthbwyso gan ostyngiadau mewn cymorth uniongyrchol.

Byddai gostyngiad yn gymorth uniongyrchol, neu ddileu cyflawn, yn gwaethygu'r effeithiau negyddol a welwyd o dan senario RM y DU. Enwedig ar sectorau defaid a gwartheg yn arbennig sydd yn fwy dibynnol ar daliadau cymorth uniongyrchol, ond hefyd ceir effaith ar ffermydd cymysg a maes cnydau. O ganlyniad, byddai'r cyfuniad o bolisi mwy rhyddfrydol a hefyd lleihau neu ddileu cymorth uniongyrchol yn gwneud llawer o ffermydd yn y DU yn llai hyfyw.

Fodd bynnag, er gwaethaf yr ansicrwydd, mae’r Undeb Cenedlaethol yr Amaethwyr yn hyderus bod y sefyllfaoedd a gyflwynwyd yn cynnig cynrychiolaeth dda o’r sbectrwm o opsiynau polisi a allai Llywodraeth y DU ystyried pe byddem du allan i’r UE.

Fy nyfarniad:

Fel yr wyf wedi postio sawl gwaith mae'r posibilrwydd o adael yr Undeb Ewropeaidd yn llawer gormod o gambl i gymryd, mae'n llawn o ansicrwydd ac mae yn  hollbwysig nad yw’r rheini sydd o blaid gadael yr Undeb Ewropeaidd wedi darparu unrhyw wybodaeth neu ymrwymiadau clir o gwbl ar bolisïau amgen PAC, rheoliadau a masnach ryngwladol ffermio.

Mae'r risgiau sy'n gysylltiedig â cholli mynediad i farchnadoedd Ewropeaidd yn rhy fawr, ac mae (PAC) y Polisi Amaethyddol Cyffredin yn hanfodol i amaethyddiaeth Cymru, yn enwedig yn yr argyfwng presennol ar bris nwyddau Hefyd mae Rhaglen Datblygu Wledig yr UE yn helpu ffermio Cymru wella ei cystadleurwydd a phroffidioldeb.