04/10/2015

Denis Healey dyn mawr o statws - a hefyd effaith gwleidyddol.

Mae'n debyg na all y rhan fwyaf o bobl o dan 45/50 oed ei gofio yn anterth ei yrfa.

Roedd DenisHealey yn hannu o genhedlaeth arbennig o wleidyddion yr oedd Prydain yn gyfarwydd â hwy yn y ddwy brif blaid sydd wedi llywodraethu ein gwlad ers 1945. Yn gawr yn y Blaid Lafur a hynny ar adeg pan oedd llawer ohonynt – Wilson, Jenkins, Callaghan, Crosland, Foot, Benn a nifer o rai eraill. Anrhydedd oedd ei adnabod yn lled dda.

Yn berson deallus, dadleuydd pwerus ac yn medru ymgymryd mewn dadl frwd gyda’r gore!. Fel Ysgrifennydd Amddiffyn dan Harold Wilson ac yn ddiweddarach pan yn Ganghellor yn Llywodraeth Callaghan gorfodd iddo ymgodymu â materion mawr megis yr argyfwng economaidd a llethodd gweinyddiaeth Callaghan. Yr oedd hefyd yn Ddirprwy Arweinydd y Blaid Lafur yn y 1980’au pan oedd y blaid wrthi'n rwygo ei hun yn ddarnau.

Fe fu cyfnod pan roedd llawer o sylwebyddion gwleidyddol yn meddwl tybed a oedd am  ymuno â Jenkins a sefydlwyd y CDY yn 1981. Ac mae’r ddau wedi eu disgrifio fel y ‘ Prif Weinidog gore ni chafodd Prydain’. 

Nid gwleidydd yn unig oedd Denis Healey – mae ei gariad o ffotograffiaeth a barddoniaeth wedi'u cofnodi'n dda.

Roedd y gallu ganddo i siarad mewn modd ddigri, ffraeth a sych a allai ddinistrio gwrthwynebydd mewn dadl gyda llinell neu ddwy glasurol. Mae nifer ohonynt wedi gwrthsefyll prawf amser.

Un yn arbennig-' pan fyddwch mewn twll rowch gorau i gloddio '

Hefyd cymharodd Ty'r Arglwyddi i  'cartref y byw marw'.

Ar adegau, bu'n eitha ffyrnig am Mrs Thatcher megis dybio hi fel  'Attila yr Iar'  a disgrifio ei hagwedd tuag at Ewrop megis  'symud fel hen wraig a bag ac yn mwmian anweddau ar unrhyw un sy'n dal ei llygaid'.

Wrth gwrs dyfyniad nodedig arall sydd wedi sefyll prawf amser yw’r un pan yn cymharu dadlau â Geoffrey Howe fel dadlau  'gyda defaid marw'.

Ar adegau trodd ei sylw at wleidyddion plaid ei hun. Cafodd John Prescott rhywfaint o sylw ganddo ac mi ddywedodd amdano iddo gael  'gwyneb dyn a chlybiau morloi bychan'.

Daeth Denis Healey yn Ddirprwy Arweinydd y Blaid Lafur o fwyafrif bach iawn yn y gystadleuaeth am  swydd Tony Benn yn 1981. Unwaith dwedodd  'mae Healey heb Benn fel Torvill heb Dean – ni allaf gael y ‘bugger’ oddi ar fy nghefn'.


Cafodd oes hir iawn ac mae’r llyfr ‘Amser fy Mywyd’ yn werth ei ddarllen